मुंबई (Mumbai), १० सप्टेंबर : मुंबईतील प्रसिद्ध डब्बेवाले (Famous Dabbewale in Mumbai), ज्यांनी आपल्या अचूक आणि वेळेवर डब्बा वितरण व्यवस्थेने जगभरात ख्याती मिळवली आहे, आता केरळच्या इयत्ता ९ वीच्या इंग्रजी अभ्यासक्रमात समाविष्ट झाले आहेत. “द सागा ऑफ द टिफिन कॅरियर्स” (“The Saga of the Tiffin Carriers”) या शीर्षकाने ओळखला जाणारा हा धडा, डब्बेवाल्यांच्या व्यवस्थापन कौशल्यावर आणि त्यांच्या कार्यावर प्रकाश टाकतो. ह्युग आणि कोलीन गँटजर यांनी लिहिलेल्या या धड्यात, डब्बेवाल्यांच्या व्यवसायाची सुरुवात, त्यांची कार्यपद्धती, आणि व्यवस्थापनाच्या खास बाबींचा समावेश आहे.
डब्बेवाल्यांचा व्यवसाय जवळपास १३० वर्षांहून अधिक जुना आहे. १८९० मध्ये महादु हावजी बचे यांनी सुरू केलेली ही सेवा सुरुवातीला केवळ १०० ग्राहकांपुरती मर्यादित होती, परंतु मुंबई शहराच्या विस्तारासोबतच डब्बेवाल्यांचे काम व्यापक झाले. आज, मुंबईतील डब्बेवाले दररोज सुमारे २ लाख कार्यालयीन कर्मचाऱ्यांना घरगुती जेवण पोहचवतात. या डब्बा वितरण प्रणालीचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यातील अचूकता आणि तक्रारविरहित सेवा.
डब्बा चुकीच्या पत्त्यावर पोहोचण्याची शक्यता अत्यंत कमी असते, ज्यामुळे जगभरातील बिझनेस स्कूल आणि संस्थांनी त्यांच्या व्यवस्थापन पद्धतीवर संशोधन केले आहे. डब्बेवाल्यांचा विशिष्ट पोशाख देखील त्यांची ओळख बनला आहे—पांढरा कुर्ता-पायजमा, डोक्यावर गांधी टोपी, गळ्यात रुद्राक्षाची माळ, आणि पायात कोल्हापुरी चप्पल. या साध्या वेशात ते मुंबईच्या गल्लीबोळात सायकलवरून डब्बे पोहोचवताना दिसतात.
इंग्लंडचा राजकुमार आणि इतर अनेक देशांचे राष्ट्राध्यक्ष यांसारख्या जागतिक नेत्यांनी त्यांच्या कार्याचे कौतुक केले आहे. केरळ राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (SCERT) ने डब्बेवाल्यांच्या या यशकथेचा समावेश २०२४ साठी अद्ययावत अभ्यासक्रमात केला आहे. हा निर्णय विद्यार्थ्यांना व्यवस्थापनाचे आणि कामाचे धडे शिकवण्यासाठी उपयुक्त ठरेल.
